Dom Pamięci Żydów Górnośląskich

Dom Pamięci Żydów Górnośląskich

Opublikowane: 31.01.2018 / Sekcja: Zabytki  Ciekawe miejsca  Muzea 

ul. księcia Józefa Poniatowskiego 14

Gliwice

dompamieci@muzeum.gliwice.pl

Telefon: 32 428 16 09

http://dom.muzeum.gliwice.pl/

Dom Pamięci Żydów Górnośląskich jest nowym oddziałem Muzeum w Gliwicach. Znajduje się w budynku dawnego domu przedpogrzebowego, wybudowanym w latach 1902-1903 według projektu wiedeńskiego architekta Maxa Fleischera. Dom ten, zważywszy na masowe niszczenie mienia żydowskiego w latach 30. i 40. XX wieku, stanowi wręcz bezcenny zabytek. Neogotycki, jednokondygnacyjny budynek jest wykonany z ozdobnej cegły klinkierowej. Część środkową tworzy duża hala dwukrotnie przewyższająca boczne skrzydła. Wieńczy ją ośmiodzielne sklepienie krzyżowo-żebrowe ozdobione freskiem przedstawiającym gwiaździste niebo. W hali głównej, na ścianie wschodniej i zachodniej znajdują się zachowane wysokie ostrołukowe okna z witrażami o motywach geometrycznych z trzema gwiazdami Dawida. Do II wojny światowej obiekt i znajdujący się obok cmentarz pełniły swoją pierwotną funkcję. Podczas wojny budynek był magazynem wojskowym, nie uległ jednak zniszczeniu. Po 1945 roku cmentarz i dom przedpogrzebowy użytkowała powojenna Gmina Żydowska, działająca w Gliwicach, w części bocznej zaś znajdowało się mieszkanie dozorcy. Z czasem nieużywany budynek zaczął popadać w ruinę.

W 2003 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków, a w 2008 roku Gmina Żydowska przekazała go Miastu Gliwice. W 2012 roku prezydent miasta podjął decyzję o odrestaurowaniu dawnego żydowskiego domu przedpogrzebowego i przekształceniu go w oddział Muzeum w Gliwicach, któremu nadano nazwę Dom Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach. Rewitalizację zabytkowego obiektu sfinansowano w całości z budżetu Miasta Gliwice. Misją placówki jest upowszechnianie wiedzy na temat historii Żydów na Górnym Śląsku oraz ich wkładu w rozwój regionu. W 2016 roku Dom Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach zwyciężył w konkursie na Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Śląskiego w kategorii zrewitalizowany obiekt użyteczności publicznej. Miasto Gliwice zostało docenione za „uratowanie obiektu będącego świadkiem historii Śląska, za jego wzorcową renowację i stworzenie miejsca aktywności kulturalnej i edukacyjnej oraz za ambitne plany wykorzystania go na cele muzealne”.

Znajdujący się w pobliżu dawnego domu przedpogrzebowego cmentarz żydowski został założony w 1902 roku. Powodem jego powstania było zapełnienie starego cmentarza żydowskiego znajdującego się przy ul. Na Piasku i wzrastająca liczba wyznawców judaizmu. Układ kwater na nowym cmentarzu jest dobrze zachowany. Do dnia dzisiejszego ocalało ponad 600 nagrobków, w tym przyścienne grobowce rodzinne utrzymane w stylistyce historyzmu, secesji i modernizmu. Przez środek cmentarza biegnie główna aleja z wysokimi drzewami. Przy niej stoi pomnik poświęcony 58 gliwickim Żydom poległym w I wojnie światowej. Wykonano go z szarego granitu w formie sześcianu. W części południowo-wschodniej znajdują się współczesne nagrobki. Cmentarz do dnia dzisiejszego pełni swoją podstawową funkcję i jest jedną z trzech czynnych żydowskich nekropolii w województwie śląskim. Teren cmentarza żydowskiego o powierzchni 2,5 ha został odgrodzony od ulicy ceglanym murem z dwiema dużymi bramami o kutych żeliwnych kratach.

 

Godziny otwarcia:

  • wtorek–piątek: 10.00–16.00,
  • sobota: godz. 11.00–17.00,
  • niedziela: 10.00–15.00.

Udogodnienia dla niepełnosprawnych: zwiedzanie odbywa się na jednym poziomie – parterze. Obiekt posiada windę oraz toaletę dla osób niepełnosprawnych. Dodatkowe informacje można uzyskać telefonicznie.

Dom Pamięci Żydów Górnośląskich Dom Pamięci Żydów Górnośląskich Dom Pamięci Żydów Górnośląskich Dom Pamięci Żydów Górnośląskich cmentarz żydowski cmentarz żydowski wystawa wystawa wystawa